De eiwittransitie speelt in veel sectoren en bij veel partijen. Zo is ook Future Food Utrecht, onderdeel van de Universiteit Utrecht, bezig om plantaardige eiwitbronnen te vinden en te verbeteren. In dit artikel vertelt Prof. Dr. Eggo Müller van Geesteswetenschappen aan de UU wat er nodig is om de eiwittransitie te versnellen. Ook lees je iets over een duurzame plantaardige eiwitbron die geen landbouwgrond vraagt maar in plaats daarvan op het water groeit!
Van dierlijk naar plantaardig
Het bewustzijn van de grote impact van dierlijke producten op milieu en gezondheid is de laatste jaren flink gestegen, en de verkoop van vleesvervangers en plantaardige variaties op zuivel stijgt. Toch heeft slechts zo’n 5% van de Nederlanders een vegetarisch of veganistisch eetpatroon en is er in de laatste jaren weinig veranderd in de consumptie van vlees en zuivel. Hoe kan dat? Wetenschappers aan de Universiteit Utrecht hebben hier (nog) geen antwoord op, maar ze hebben wel een idee wat een stap in de goede richting zou zijn.
Initiatief vanuit de overheid
Uit ervaring is gebleken dat het niet genoeg is om het initiatief bij de consument te leggen en te wachten tot gedragsverandering vanuit hen, zonder hulp van de overheid, zal gaan plaatsvinden. Het is daarom belangrijk om niet alleen bij consumenten, maar ook bij politici, beleidsmakers en in de productie- en retailsector meer bewustzijn te creëren. Zo komt het onderwerp hoger op de politieke agenda te staan en komt het daarmee meer terug in communicatie, subsidiebeleid en wetgeving. En dat is nodig. Zo zijn veel plantaardige vlees- en zuivelvervangers in de supermarkt duurder dan de dierlijke varianten, en dat prikkelt de consument niet om vaker voor plantaardig voedsel te kiezen. Regelgeving zoals ‘true pricing’ (de schade aan mens en milieu wordt in de prijs meegenomen) zou het voor consumenten nog aantrekkelijker maken om te kiezen voor het plantaardige alternatief.
Plantaardige eiwitten
Naast steun vanuit de overheid, is de eiwittransitie natuurlijk ook afhankelijk van de toegang tot plantaardige eiwitten. Deze zijn er gelukkig in overvloed! Wel is er nog winst te behalen om de productie van deze eiwitten nog duurzamer te maken. Zo is soja een volwaardige en veelgebruikte eiwitbron, maar wordt deze vooral uit het buitenland gehaald, kost het veel grond en zorgt het voor weinig biodiversiteit. Daarom wordt er naast mogelijkheden om soja in Nederland te verbouwen, gekeken naar alternatieve eiwitbronnen. Waar Nederland genoeg aan heeft, is water. Daarom zijn plantaardige eiwitbronnen die geteeld worden in het water extra duurzaam: ze hoeven niet geïmporteerd te worden én ze vragen geen kostbare landbouwgrond. Dr. Henriette Schlupmann (Bètawetenschappen aan de UU) is een groot voorstander van het plantje Azolla, ook wel kroosvaren. Dit is een eiwitbron die geschikt is voor menselijke consumptie, zonder verdere bewerking. Het bijzondere is dat dit plantje stikstof haalt uit de lucht in plaats van uit de bodem, het heeft dus geen bemesting met stikstof nodig. Wel heeft het fosfor uit de bodem nodig. Door overbemesting is fosfor volop aanwezig in Nederlandse landbouwgrond. Om fosfor terug te winnen, moet de grond worden afgegraven. Een beter alternatief is om gebieden met veel fosfor onder water te zetten en hierop Azolla te laten groeien. Hierdoor komt fosfor vrij uit de bodem en kunnen de planten het fosfor uit het water opnemen. Zo kan je een heel eiwitrijk product oogsten, fosfor terugwinnen en de landbouwgrond weer bruikbaar maken. Dat is nog eens een win-win-winsituatie!
Future Food Utrecht
Om bij te dragen aan een duurzame toekomst, onder andere door het zoeken naar nieuwe plantaardige eiwitbronnen, heeft de Universiteit Utrecht ‘Future Food Utrecht’ opgericht. Dit biedt een platform waar wetenschappers en externe stakeholders met transdisciplinair onderzoek en onderwijs bijdragen aan de transitie in de voedselketen, voor een duurzamere wereld. De ambitie daarbij is te streven naar een dieet dat zowel goed is voor onze planeet als voor alle bewoners. Zo is Future Food Utrecht betrokken bij een aantal onderzoekprojecten op dit gebied, zoals het project ‘Accelerating the Transition to Plant-based Proteins’. Dit project wordt ondersteund door multinational bedrijven zoals Unilever en Danone.
Wat denk jij dat er nodig is om de eiwittransitie te versnellen? En welke plantaardige eiwitbronnen ken jij al? Laat het ons weten op Facebook of Instagram met de hashtag #zokanhetook!
